เมื่อนึกถึง ภาคเหนือ สิ่งแรกที่มักจะนึกถึงคือ ภาพพระธาตุดอยสุเทพที่จังหวัดเชียงใหม่ ป่าไม้ ภูเขาอันอุดมสมบูรณ์ ภาษาที่หวานเจี๊ยบของชาวล้านนา พื้นที่ตรงนี้ครั้งหนึ่งเคยเต็มไปด้วยเรื่องราวของคนโบราณมากมาย บางอย่างสืบทอดกันมาเป็นทอด ๆ จนถึงคนในยุคปัจจุบัน และหนึ่งในนั้นก็คือ ประเพณีภาคเหนือ นั้นเอง ภูมิภาคนี้มีความงดงามอะไรบ้าง วันนี้ Ruay จะพาทุกคนไปดูกัน
สารบัญ
Toggleความเชื่อของคนภาคเหนือ
ตั้งแต่โบราณชาวเหนือหรือชาวล้านนามีความเชื่อและศรัทธาเกี่ยวกับผี คนเหล่านี้เชื่อว่าทุก ๆ สถานที่มีผีเจ้าที่ ผีปู่ผีย่า บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้วคอยคุ้มครองและปกปักรักษาดูแล ซึ่งความเชื่อเหล่านี้ย่อมมีอิทธิพลต่อการดำรงชีวิตและทำให้ขนบธรรมเนียมประเพณีต่าง ๆ มีผีเข้ามาเกี่ยวข้องด้วย ยกตัวอย่างประเพณีแปลก ๆ ของภาคเหนือ ดังนี้
5 ประเพณีภาคเหนือ สุดแปลก
ประเพณีเลี้ยงผี จังหวัดลำปาง
ประเพณีแรกที่เรานำเสนอคือ ประเพณีการเลี้ยงผี การเลี้ยงผีชาวล้านนาเชื่อว่าคนในครอบครัวที่เสียชีวิตไปแล้วจะคอยกลับมารักษา คุ้มครองลูกหลานหรือคนที่มีชีวิตอยู่ ประเพณีนี้คือ การจัดอาหารคาวหวานไปเซ่นสังเวย ดวงวิญญาณผู้ตาย ณ หิ้งผีปู่ย่าหรือหอผี อีกทั้งยังเชื่อว่าการเลี้ยงผีจะทำให้ครอบครัวอยู่อย่างเป็นสุข
ดังนั้นจัด “หิ้งผีปู่ย่าหรือหอผี” ไว้ในบ้าน ส่วนมากจะตั้งไว้บนหัวนอนของบ้าน สูงจากพื้นประมาณ 2 เมตร หิ้งผีปู่ย่านี้ถือว่าเป็นของสูง เด็ก ๆ จะไปเล่นไม่ได้ ผู้อาวุโส หรือพ่อแม่เท่านั้นที่จะเกี่ยวข้องกับหิ้งปู่ย่าได้
การเลี้ยงผี มี 2 อย่าง ได้แก่
- เลี้ยงผีปู่ย่า ทำใน “วันพญาวัน” (วันสงกรานต์) หรือวันปีใหม่ไทย ซึ่งตรงกับวันที่ 15 เมษายน
- เลี้ยงผีหอ นิยมทำกัน ระหว่างเดือนสี่ เดือนหก เดือนเจ็ด
ประเพณีหลู่จองพารา จังหวัดแม่ฮ่องสอน
คำว่า “จองพารา” เป็นภาษาไทยใหญ่แปลว่า “ปราสาทพระ” ประเพณีหลู่จองพารา จึงหมายถึง ประเพณีบูชาปราสาทพระ คนไตหรือชาวไทยใหญ่ เชื่อว่าหากได้จัดทำจองพารา หรือสร้างปราสาทพระรอรับองค์พระสัมมาสมัพุทธเจ้าที่จะเสด็จลงมาจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ จะทำให้ครอบครัวอยู่เย็นเป็นสุข ทำอะไรก็สำเร็จ ค้าขายร่ำรวย ซึ่งประเพณีนี้นิยมทำกันก่อนวันออกพรรษาจะมีการสร้าง “จองพารา” ปราสาทจำลอง ที่ทำด้วยโครงไม้ไผ่ ประดับลวดลายด้วยกระดาษสา กระดาษสีต่างๆ หน่อกล้วย อ้อยและโคมไฟ ตกแต่งอย่างสวยงาม
ช่วงเวลาที่จัดงาน : ระหว่างวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 ถึงวันแรม 8 ค่ำ ซึ่งตรงกับวันออกพรรษา ตลอด 7 วัน
ประเพณีอู้สาว
คำว่า “อู้” เป็นภาษาเหนือแปลว่า “พูดกัน คุยกัน สนทนากัน สนทนากัน” ดังนั้น “อู้สาว” ก็คือ พูดกับสาว คุยกับสาว หรือแอ่วสาวนั่นเอง ซึ่งการอู้สาวนั้น จะไม่ได้อู้หรือพูดคุยกันแบบปกติ แต่เป็นการพดคุยกันเป็นทำนองหรือเป็นกวีโวหาร
การอู้สาวหรือแอ้วสาวจะทำตอนกลางคืน โดยชายหนุ่ม จะไปไหนมาไหนเป็นกลุ่มๆ และพูดคุยกันอย่างสนุกสนานเพื่อไป “เซาะอู้” (คือการไปคุยกับสาวๆ ตอน กลางคืนช่วงว่างงาน)
![ประเพณีอู้สาว](https://www.ruay365.com/wp-content/uploads/2021/04/maxresdefault-2-1.jpg)
ประเพณีทานหลัวผิงไฟพระเจ้า
ประเพณีทานหลัวผิงไฟพระเจ้า คือ ประเพณีถวายฟืนแก่พระสงฆ์ เพื่อใช้จุดไฟในช่วงฤดูหนาว โดยชาวบ้านจะช่วยกันหาไม้ หาฟืน จากนั้นก็ถากเปลือกไม้ออกและตัดไม้ออกเป็นท่อน ๆ นำท่อนไม้ที่ตัดไว้มามัดรวมกัน แล้วก็นำข้าวตอกดอกไม้ สำรับอาหารคาวหวาน และฟืน 1 มัดไปถวายพระสงฆ์ จากนั้นพระสงฆ์จะนำฟืนไปถวายพระพุทธรูป ในวันรุ่งขึ้นประมาณตี 4 – 5 เจ้าอาวาสจะจุดไฟผิง โดยใช้ฟืนที่ชาวบ้านนำมาถวาย และตีฆ้องบอกให้ชาวบ้านรับรู้ เพื่อร่วมอนุโมทนาบุญ
ช่วงเวลาที่จัดงาน : เดือน 4 เหนือ หรือเดือนมกราคม
![ประเพณีทานหลัวผิงไฟพระเจ้า](https://www.ruay365.com/wp-content/uploads/2021/04/VideoCapture_20201229-101351-1.jpg)
ประเพณีทานข้าวหลามและข้าวจี่
ประเพณีทานข้าวหลามและข้าวจี่ จะจัดขึ้นหลังฤดูการเก็บเกี่ยวหรือช่วงเดือน 4 เหนือ โดยชาวนาจะนำข้าวใหม่ที่ได้จากการเก็บเกี่ยวมาทำข้าวหลาม ข้าวจี่ (ข้าวเหนียวปิ้ง) ข้าวเม่า ข้าวต้ม ถวายพระสงฆ์ เรียกว่า “พิธีทานเข้าใหม่หรือทานข้าวใหม่” อีกทั้งยังถือโอกาสทำ “ทานขันข้าว” ไปด้วยเลย ซึ่งการทำ”ทานขันข้าว”นั้น ก็คือการทำบุญอุทิศส่วนกุศลไปให้ญาติพี่น้องที่ล่วงลับไปแล้ว
![ประเพณีทานข้าวหลามและข้าวจี่](https://www.ruay365.com/wp-content/uploads/2021/04/hqdefault-1.jpg)
สรุปส่งท้าย
จะเห็นได้ว่าในทุก ๆ พื้นที่ ย่อมมีประเพณีและวัฒนธรรมเฉพาะตัวหรือเป็นของตนเอง ประเพณีนี้จะมีลักษณะอย่างไรหรือเป็นแบบไหน ก็ขึ้นอยู่กับความเชื่อของคนในพื้นที่นั้นๆ อย่างภาคเหนือคนล้านนา เขามีความเชื่อเรื่องผีมาก่อน ก็มีประเพณีที่เกี่ยวกับผี เป็นต้น
อย่างไรก็ตามประเพณี วัฒนธรรมต่าง ๆ ที่สืบทอดกันมาแต่โบราณนั้น เป็นสิ่งสวยงามและควรค่าแก่การรักษาเอาไว้ให้ลูกหลานได้เห็น เราในฐานะคนที่เกิดก่อนก็ควรสืบทอดสิ่งเหล่านี้ให้อยู่นานเท่านาน และอีกหนึ่งความเชื่อขอภาคเหนือคือ ต้นโพธิ์ ต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ เพราะมีความเชื่อว่าเป็นต้นไม้ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
บทความที่เกี่ยวข้อง